Cây quạt giấy, một vật dụng rất đỗi quen thuộc với mỗi người Việt Nam mà có lẽ từ người giàu đến người nghèo, từ nông thôn đến thành thị ai cũng đã từng cầm qua cây quạt giấy phe phẩy để xua tan cái nóng oi bức của những ngày hè miền nhiệt đới. Trước giờ tôi cũng chỉ biết nó dùng để quạt cho mát, hay làm vật trang trí, đạo cụ tôn thêm vẽ đẹp cho các điệu múa dân gian, võ thuật… nhưng đâu ngờ qua bài học Võ Đạo hôm nay, tôi mới bậc vỡ òa rằng đằng sau hình tượng cây quạt giấy bình thường ấy lại ẩn chứa một minh triết cao vời về nền “nhân thuật” siêu việt của các bậc hiền nhân đi trước.
Đi bất kỳ nơi đâu trên đất nước Việt Nam ta cũng có thể thấy thói quen dùng cây quạt giấy của người dân. Ngày xưa người ta làm cây quạt bằng giấy - tre, bằng lát, bằng vải và gần đây nó được làm bằng các chất liệu plastic… song dù được làm bằng chất liệu gì thì công dụng chính của nó là làm mát cho cơ thể. Điều đáng nói ở đây là ta chỉ mới biết được cái dụng bên ngoài của nó là đem từng làn, từng làn hơi tới làm mát làn da bên ngoài đưa cảm giác dễ chịu nhất thời lên hệ thần kinh làm xoa dịu cái nóng khắc nghiệt từ thời tiết bên ngoài. Thật ra, ít ai có thể thấy được cái dịu dụng sâu xa bên trong là động tác của cánh tay phe phẩy cây quạt mới chính là “tuyệt chiêu làm mát” cho cuộc sống của con người thực sự trong bản chất y dưỡng sinh của nền nhân thuật Phương Đông.
Nói nhân thuật phải nói đến y thuật, nó phục vụ sự tiến bộ của loài người, đưa loài người đạt đến cứu cánh chân thiện mỹ. Trong nền y thuật Phương Đông nói chung hay y học cổ truyền Việt Nam nói riêng, người thầy thuốc thường bắt đầu qui trình khám chữa bệnh bằng cách “bắt mạch” ở cổ tay, nhờ “nghe” được mạch ở Thốn Quan Xích mà đo được huyết áp, biết được các bệnh lý của toàn bộ cơ thể. Có lạ không khi một người bị cắt đứt lìa cánh tay lại có cơ may sống sót nhiều hơn người chỉ bị cắt mạch nơi cổ tay ? Vậy chắc hẳn nơi hai sợi gân (âm dương) ở cổ tay chứa đựng những mật mã cực kỳ quan trọng trong vấn đề y dưỡng sinh của cơ thể, nó là mạch nắm giữ tính mạng của con người – mất mạch là mất mạng ! Do đó, nếu nơi cổ tay (Thốn Quan Xích) được kích thích, hoạt hóa một cách đúng đắn thì sẽ là một phương cách tuyệt vời có thể điều chỉnh khí huyết, cân bằng âm dương trong cơ thể từ đó làm cho cơ thể luôn ở trạng thái “thủy hỏa ký tế”. Cơ thể luôn ở trạng thái thủy hỏa cân bằng thì mọi tật bệnh tiêu tan, khi đó con người mới thật sự được làm mát, đó mới chính là dụng ý của sâu xa của người xưa trong thói quen phe phẩy cây quạt giấy.
Con người thường bị chi phối bởi cái hình thức bên ngoài nên ngày càng rời xa những thói quen tốt đẹp trong đời sống bình thường. Xã hội phân hóa giàu nghèo, phân biệt giai cấp chủ tớ, người giàu có xu hướng ngày càng ít cầm đến cây quạt mà chuyển dần sang người đầy tớ quạt thay cho mình. Quả nhiên ông Trời thật công bằng, người chủ thì được cái hình sung sướng được phục vụ, được quạt mát bên ngoài mà không tốn công còn người đầy tớ thì ngược lại mang cái hình cực khổ phải quạt cho người, phải phục vụ cho người nhưng lại luôn trong bản chất hưởng thụ, vì nhờ lao động mà có sức khỏe, có gì quí bằng thân mình khỏe mạnh! Rồi xã hội càng hiện đại hơn, con người càng làm “hại điện” bằng cách chế ra cái quạt điện, cái máy lạnh… để làm mát con người nhưng đâu biết đang tự đưa mình vào cái vòng lẫn quẩn làm khó chính mình, càng làm cho trái đất nóng lên từng ngày, môi trường sống ngày càng khắc nghiệt. Mặc dù có không ít lời cảnh báo từ các bác sĩ, thầy thuốc rằng dùng quạt máy, máy lạnh quá mức là không tốt cho sức khỏe nhưng người ta vẫn cứ “xài thả ga”. Nên đâu đó ta vẫn nghe mấy vụ chết người vì thổi quạt máy vào người! Cái máy lạnh thì ngày càng nhốt con người vào những “cái hộp” tách biệt với thế giới tự nhiên bên ngoài, rồi người ta dần nhận ra nó là khắc tinh của những người mắc chứng viêm xoang, chứng lạnh thấu xương sau sinh của phụ nữ… Con người làm mình ngày càng yếu hơn! Người xưa có thể sinh hơn 10 người con mà vẫn khỏe mạnh, tinh thần minh mẫn, 60-70 tuổi mà mắt vẫn sáng đến xỏ lỗ kim còn được. Người đời nay đến sinh bằng cách tự nhiên cũng sinh không được, đến 30-40 tuổi là bệnh tật liên miên, mắt mờ chân run, khi trái gió trở trời là y như rằng không thể chịu nổi, ngày nào cũng phải uống một nắm thuốc tây. Cái tuổi thọ hơn xưa mà con người đang kêu ca chẳng qua là vì con người luôn phải được nuôi lây lất bằng thuốc vậy!
Ngẫm lại việc phe phẩy cây quạt giấy, xa hơn nữa là các mẫu thức trong bài tập Dưỡng sinh khí công ta luôn thấy cái phe phẩy cổ tay, đó là các bậc hiền nhân đã đưa được cái triết lý Y dưỡng sinh vào đời sống bình thường. Tính siêu việt của Y học Phương Đông trong phòng và chữa bệnh cứu người dựa trên một triết lý của tư duy tổng hợp, đưa những giá trị cao quí vào đời sống bình thường, làm được điều bình thường đã là phi thường rồi. Bởi khi con người hòa hợp với những cái dung dị của tự nhiên, vận động đúng mới là chân lý của cuộc sống. Con người có tâm thân khỏe mạnh, hòa hợp các mối quan hệ với cộng đồng, với môi trường sống tự nhiên đó chính là đang làm mát cho chính mình, làm mát các mối quan hệ từ đó cuộc sống của loài người trở nên hoàn hảo đâu cần phải sửa trị !
